Eksploatacja piasku w Polsce i na świecie prowadzona jest na pełnych obrotach. Piasek to jeden z najpopularniejszych surowców naturalnych, wykorzystywany niemalże do wszystkiego: budowy dróg, kolei, domów, a nawet do produkcji cementu i szkła. Dzięki zawartości krzemu jest składnikiem praktycznie każdego urządzenia elektronicznego. Wszystkie kraje świata wykorzystują ten materiał w ogromnych ilościach, rozwijając swoją infrastrukturę. Jest to najpowszechniejszy surowiec naturalny, który występuje wszędzie wokół nas i to w ogromnych ilościach! Dzięki dostępności i łatwej możliwości jego pozyskania, jego eksploatacja jest ogromna. Do niedawna był pospolitym produktem o charakterze lokalnym, a czasami nawet zbędnym produktem ubocznym w procesie produkcji grubszych frakcji żwiru.
Czy alarmowany przez ekologów brak piasku i jego wpływ na rujnowanie środowiska naturalnego to kolejny rozdmuchany, sztuczny problem, czy rzeczywiście coś jest na rzeczy? Czy grozi nam niedobór materiału, który stanowi podstawę branży budownictwa i jest odpowiedzialny za rozwój infrastruktury i urbanistyki? Wg naukowców piasek jest najbardziej zapomnianym surowcem naturalnym na świecie… i nie można pozostawić tak ważnych kwestii samym sobie.
Eksploatacja piasku w Polsce.
Polska jest jednym z największych producentów piasku na świecie. Rozmieszczenie piasków w Polsce jest równomierne i jedynie na południu może występować jego niedobór. Wydobycie za rok 2018 wyniosło 197 mln ton. Trzeba przyjąć, że kolejne 100 mln ton stanowi piasek wydobywany nielegalnie… Jest to ogromna ilość, która przekroczyła sumę wydobycia węgla kamiennego i brunatnego. Zdaniem specjalistów w przeciągu najbliższych lat, wynik ten utrzyma się na tym samym poziomie lub delikatnie wzrośnie. Ze wszystkich zasobów naturalnych Ziemi, więcej wykorzystujemy tylko wody i powietrza.
Badaniami zasobności złóż w Polsce zajmuje się Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy. Bilans zasobów złóż kopalin znajduje się tutaj. Na postawie wykonywanych badań geologicznych, stwierdzono średni spadek wartości frakcji żwirowej, czyli ziaren powyżej 2 mm w złożach. Spadek jest znaczący i wynosi 1% w skali roku. Oznacza to, że jeśli dzisiaj mamy średni punkt piaskowy (zawartość piasku 0-2 mm w złożu) na poziomie 65% to za kilkadziesiąt lat poszukiwania żwiru mogą być bardzo mocno utrudnione albo niemożliwe… wszystko zależy od konsumpcji materiału w najbliższych latach.
Kolejnym problemem jest urbanizacja terenów na złożach piasku. Dzisiaj nie zwracamy na to uwagi, a za 50 lat okaże się, że w rezultacie tereny ze złożami piasku zostały zurbanizowane, a jego wydobycie bardzo mocno utrudnione lub niemożliwe. Co to oznacza? Ostre wyhamowanie budownictwa, transportowanie piasku na znaczne odległości oraz dewastację środowiska z pozostałości piaskowych terenów… Wszystko bardzo mocno odbije się na stanie środowiska naturalnego.
Wyobraź sobie sytuację, że cena piasku wzrośnie kilkakrotnie, a jego występowanie i łatwość pozyskania nie będzie stanowić większego problemu? Zyski z obrotu tym surowcem mogą przyciągnąć zorganizowaną przestępczość, tak jak występuje to w innych częściach globu.
Eksploatacja piasku na świecie.
Wg. autorów magazynu „Sience” na świecie wydobywa się ok. 40 mld ton piasku rocznie . Ogromne ilości piasku są pożerane przez kraje, które chcą zachwycić swoją pomysłowością i bogactwem. Przykładem są tutaj Wyspy Palmowe u wybrzeży Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Do wybudowania projektu arabskich multimilionerów zużyto 94 ml m³ piasku wydobytego z dna morza. Trzeba tutaj zaznaczyć, że piasek pustynny niestety nie nadaje się do budownictwa ze względu na jednorodną frakcję i kulisty kształt ziaren.
Kolejnym przykładem jest wyspiarski Singapur, który przez ostatnie 50 lat powiększył swoją powierzchnię o niemalże 20%, wykorzystując do tego celu piasek i włączając kolejne powierzchnie morskie do lądu. Sytuacja ta wpłynęła negatywnie na politykę międzynarodową sąsiednich krajów, które dotkliwie odczuły dewastację dna morskiego. Koszt piasku w tamtym rejonie wzrósł 60-krotnie!
Potężny popyt na materiał uaktywnił świat przestępczy. Efektem tej trudnej sytuacji jest powstanie szarej strefy, która handluje piaskiem i wydobywa go bez żadnych zezwoleń, niszcząc i degradując przy tym środowisko. „Mafie piaskowe” to grupy przestępcze zajmujące się nielegalnym handlem piaskiem, używając wszystkich metod, aby zarobić … nawet tych najokrutniejszych. Najtrudniejsza sytuacja jest w Indiach, gdzie mafie piaskowe odebrały życie kilkuset osobom, w tym urzędnikom oraz ekologicznym działaczom. Piasek importowany jest aktualnie z dużych odległości, co ma również ogromny wpływ na zanieczyszczenie środowiska.
Załóżmy, że piasku na świecie wystarczy nam na kolejne 30 lat (co przy aktualnym wykorzystaniu tego surowca wydaje się to niemożliwym). Co dalej? Chyba zapomnieliśmy, że jest to surowiec nieodnawialny… proces powstawania piasku trwa tysiące lat. Co nas czeka w przypadku rzeczywistego problemu z wydobyciem piasku? Łatwo to sobie wyobrazić… Nastąpi wyhamowanie budownictwa, które stanowi człon gospodarki większości państw.
Co możemy dziś zrobić, aby zrównoważyć zużycie surowca?
W pierwszej kolejności musimy zdać sobie sprawę z tego, że piasek po prostu kiedyś się skończy. Pytanie, kiedy się obudzimy i ile nam zostanie względnego spokoju w gospodarowaniu surowcem? Jakie kroki można przedsięwziąć już dzisiaj?
- Zaprzestanie wydawania pozwoleń na budowę na terenach piaskowych możliwych do eksploatacji;
- poszukiwania alternatywnego produktu o zbliżonych właściwościach;
- racjonalna gospodarka surowcem
- recykling surowców budowlanych
Eksploatacja piasku jest prowadzona na znaczącą skalę i ma ogromny wpływ na środowisko. Jeśli nic się w tej sprawie nie zmieni, czarny scenariusz braku wody i czystego powietrza poszerzy się również o deficyt piasku. Nie chciałbym, aby kolejne pokolenie obserwowało morze z betonowanych plaż… Wg naukowców piasek stał się najbardziej zapomnianym z surowców naturalnych na Ziemi.
Tak jak w przypadku wielu surowców naturalnych, od których zależy świat, piasek jest idealnym przykładem transakcji, które wydają się proste, ale w rzeczywistości są naszpikowane nierównością i ryzykiem. – Janguo Liu z Uniwersytetu Stanowego Michigan
Na koniec dodaję link z MEGA ciekawym filmem dotyczącym problemu eksploatacji piasku na świecie pt. „Piasek na wagę złota”
https://www.cda.pl/video/93174086
Jeśli chcesz poczytać więcej ciekawych artykułów na temat branży kruszyw w Polsce zapraszam na bloga: https://galeriakruszyw.pl/blog/
